En lo marc del primièr Fòrum Transpirenenc de la Joenessa, la Comunitat de Trabalh dels Pirenèus amassèt lo dissabte en mai de 60 joves dels sèt territòris termierèrs al bòrd d’una dotzena de cargas publicas e representants politics, amb l’objectiu de los far partícips de quines son los sieus principals problèmas e de besonhs coma joenessa pirenenca.
Catalonha, Qu’a l’ora d’ara ostenta la presidéncia de la CTP amb l’intencion de situar los Pirenèus en la mapa d’Euròpa de las politicas de montanha e de la cooperación transfronterera, donava la benvenguda interpel·lant a la joenessa pirenenca perque auce la siá votz «Sòu vosautres, la joenessa europèa, lo motor de l’integracion e de l’avantgarda de la ciutadania. Vos demandi que vos ausetz, que presentetz las vòstras idèas e de desirs per bastir una Euròpa mai verda, mai connectada, mai justa socialament e mai feminista» a dich Victòria Alsina, la conselhièra de de Accion Exteriora e Govèrn Dobèrt de la Generalitat de Catalonha.
Procedents de Nouvelle-Aquitaine e Occitanie a França; Euskadi, Navarra, Aragon e Catalonha a Espanha e del Principat d’Andòrra, aquela representacion de la joenessa pirenenca a expausat aqueles problèmas de lo sieu jorn a jorn que los preocupan mai e creson cossí que poirián se resòlvre.
La Comission de Trabalh e emancipacion a declarat l’existéncia d’un problèma de basa en sometre una economia centralitzada que repercutís dirèctament en l’ofèrta d’aucupacion e la d’abitatge e a sollicitat la classa politica a implantar de nòvas mesuras coma los escambis laborals. En aquel sens, Adrián Gimeno, Director de l’Institut Aragonés de la Joenessa a soslinhat la capitada dels joves e a sostengut que “ligar los tèmas de despoblacion, abitatge e aucupacion es vitala pel Govèrn d’Aragon perque solament aital trobarem una solucion.” Per part siá, Àlex Sastre e Prieto, Director de Joenessa de la Generalitat de Catalonha a respondut que “la descentralizacion de las institucions se mena a tèrme ja a Catalonha per donar los servicis e que las gents licalga pas anar a Barcelona. L’arribada de la fibra optica a totas parts es vitala per evitar la despoblacion rurala”.
D’autra banda, la Comission de Feminisme, racisme, dreches LGTBIQ+ e d’autre questions socialas metèt sus la taula l’existéncia de racisme institucional, lo conflicte amb lo sistèma binari femenin-masculin, lo lengatge inclusiu e l’inegalitat en las nautas cargas. “Navarresa Compren ja e enfoca lo feminisme dempuèi l’educacion. Sabèm que i a de còps racisme institucional e noscal o cambiar.” Afirmava Carlos Amatriain Bust, Director de l’Institut Navarrès de la Joenessa.
La Comission de Cultura, lengas e identitat e la de Torisme e mobilitat avertiguèt un problèma de comunicacion e fauta d’informacion sus l’ ofèrta culturala dels desparièrs territòris. “A Nouvelle-Aquitaine organizam un festival de joves e soscarem per veire podèm cossí far que sián de presents joves de autre territòris.” An afirmat Cécile Bienes, Responsable de participacion e ciutadania en la Région Nouvelle-Aquitaine. Aital meteis, la comission apostava tanben per las lengas regionalas coma motor e esturment per los connectar “Solament mejançant lo dialòg podèm nos comunicar” mantenián los joves. En aquela linha, Agurtzane Llano, Directora de Joenessa del Govèrn Basc afirmava “qu’es fòrça important las avalorar perque permeton comprene las valors e la manièra de viure d’un pòble. Es fondamental traire la lenga del debat politic”.
Fin finala, li a tocat lo torn a la sostenibilitat, moment que los joves an mes l’accent en lo besonh de prene en compte los territòris de montanha a l’ora de menar a tèrme de politicas energeticas e an pas dobtat a demandar la corrècta gestion dels terrens forestals e las espècias autoctònas, aital coma infrastructuras que permetan un transpòrt sostenible e la recuelhuda diferenciada de residus pòrta a pòrta. Jordi Olivé Cadena, Director del Departament d’Enfància, Adolescència e Joenessa del Ministèri d’Afars Socials, Joenessa e Egalitat del Govèrn d’Andòrra anonciava “apostam per l’ecotorisme, las vias verdas per atraire un turisme sostenible. Avèm trach tanben un carnet amb tarifa plana pel caulet·lectiu infantil e juvenil. Apostam tanben pel reciclatge.”
Enquadrat dins del projècte de cooperacion europèa “Pyrenean Youth”, liderat per la Comunitat de Trabalh dels Pirenèus e cofinançat pel programa Erasmus+, l’objectiu del primièr Fòrum Transpirenenc de la Joenessa es aculhir un dialòg estructurat entre la joenessa dels Pirenèus e aquelas personas que representan a las siás institucions publicas per donar cabuda a la votz jove dins de l’agenda publica transfronterera. Premissa que pendent tot lo matin, cargas publicas e representants politics an intervengut jos el per expausar las accions de los sieus territòris en los desparièrs domenis, aital coma l’importància de la cooperacion transfronterera per far tèsta als problèmas comuns de la joenessa del territòri. Un dialòg que se neextraguèron de conclusions coma l’incorporacion d’escambis juvenils tant a nivèl laboral coma esportiu o cultural, la creacion d’un parc pirenenc transfronterer o l’escomesa definitiva per l’ecotorisme.
Aquela amassada servís coma ponch de partida d’un recorregut que joves e cargas publicas caminaràn de la man cap a la enfortiment de la cooperacion transfronterera e qu’a la siá prèpa cita lo 13 de octòbre en la 19a Setmana Europèa de las Regions e las Vilas (EU Regions Week). En lo marc d’aquel eveniment de la Comission Europèa, la Comunitat de Trabalh dels Pirenèus organiza lo talhièr en linha “Lo present e lo futur d’Euròpa: la contribucion de las gents joves als territòris tranfronterers”. Una jornada que comptarà amb la participacion de joves dels Pirenèus e los Alps, aital coma amb l’intervencion de la coordinatritz de la joenessa de l’Union Europèa, Biliana Sirakova.
Lo Fòrum Transpirenenc de la Joenessa contunha de complir la siá agenda fins deman, moment que los joves presentaràn lo “Manifèst de la Joenessa Pirenenca”, un escrit que conjuminarà los besonhs comuns de la joenessa dels Pirenèus e las siás proposicions per las resòlvre. “Comptam amb l’impuls e la capacitat negociadora de totes los e las joves per redigir lo primièr manifèst de la joenessa pirenenca que se presentarà lo 13 de octòbre a Euròpa.” Conclusiá Rafael Giménez Capdevilla de la Secretaria Generala de la CTP.
Aquel tèxt es una traduccion pas revisada. Desencusatz las molèstias
