Lo dissabte 20 d’abril 2013, lo vilatge de Hòs, amb lo sosten de la comunitat de comunas del canton de Sent Biat, commemorarà lo 500n anniversari de la signatura del Tractat de Lias e Patzerias del Plan d’Arrem. Aquela jornada istorica se debanarà sus la comuna de Hòs (Garona Nauta), dins la sala de las fèstas e al luòc dich “Plan d’Arrem”, a la frontièra amb la Val d’Aran (Espanha).
Al programa, inauguracion d’un monument a qualques mètres de la frontièra en preséncia de las autoritats francesas e espanhòlas, conferéncias istoricas e animacions.

Lo tractat de “Lias e Patzerias” del Plan d’Arrem foguèt signat lo 22 d’abril de 1513, en plen periòde de conflicte entre Espanha e França, per restablir localament la patz e la collaboracion entre las valadas vesinas de la Val d’Aran: Ribagorça e Benasc (Aragon), Conca de Tremp (Catalonha), Coserans (Arièja), Comenge (Garona Nauta), e Val de Aran.

Aquel tractat fa partida dels elements fondators d’una identitat pirenenca e representa un dels fondaments de l’Euròpa actuala. Tanh los dreches de passatges, lo partatge, los pasturatges e l’aiga. Es totjorn aplicat.

Aquela jornada commemorativa es organizada per l’ofici de torisme de las Valadas de Sent Biat, amb la participacion de nombrosas personas fisicas e moralas dels dos costats de la frontièra.
Serà seguit d’una emission especiala sus Ràdio Val Pireneos lo diluns 22 d’abril (http://www.rvpfm.net/)
Programas complets seràn lèu difonduts sus www.lesvalleesdesaintbeat.fr

_________________

Extrach del tractat redigit en occitan dins la siá varianta gascona, aranesa:

…Item. es Estat articulat entre la ditas partides/ quen temps de guerre lous habitants de tous/ lous pais dessus dicts tant d’un estrem/ que dautre pouiran conversar y communicar ensemble/ et fer les feits de marchandises comme dit/ es dessus, lous uns dap lous autres ainsin/ Comme sy ero bonne pats, Et pouiran anar/ sous de la part de France et deus pais dessus/ dits en las terres deu Rey dAragon…/

…Pareillement, que deu reaume d’Aragon/ compreses en la presente surceance Et/ capitulacion pouiran anar franquemen et/ quitemen entre Sarrancoly per toutes/ las valees doueieil louron, larboust, luchon/ et frontignes entre a la ciutat Sainct lize/ Ville de Sainctgirons viscontat de Couserans/ Et per toute la castelanie de Castillonnes…/